Πρώτη προτεραιότητα το κόμμα μας

Συνέντευξη στον Ανδρέα Παπαδόπουλο, ΑΥΓΗ

Η προωθητική σύνθεση και η πολιτική συνεννόηση στο εσωτερικό του ΣΥΝ αποτελεί μονόδρομο, υποστηρίζει στην "Κ.Α." ο Γιάννης Μπαλάφας και επιμένει ότι πρώτη προτεραιότητα πρέπει ν' αποτελεί ο ΣΥΝ. Από τα στελέχη της Ανανεωτικής Πτέρυγας που έχουν διαφωνήσει με επιλογές της, δηλώνει με κατηγορηματικό τρόπο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να παραμείνει πολιτική συμμαχία και να τηρηθεί ένα πλαίσιο πολιτικής συμφωνίας. Διαψεύδει τις πληροφορίες για το ενδεχόμενο δημιουργίας νέας τάσης, ενώ υποστηρίζει ότι "δεν υπάρχουν πρόσωπα ή συλλογικότητες εντός του ΣΥΝ που θα προχωρούσαν σε μια κατεύθυνση διάσπασης ή αποχώρησης".

  • Ποια είναι η θέση του Συνασπισμού για την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας στην Ε.Ε;

Καταδικάζουμε απερίφραστα τις προκλητικές ενέργειες της Άγκυρας, είτε αυτές αφορούν τις επαναλαμβανόμενες απαράδεκτες υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροπλάνων πάνω από ελληνικά νησιά, είτε αφορούν τις προωθούμενες από την Τουρκία έρευνες εντοπισμού πετρελαίου και φυσικού αερίου εκτός των τουρκικών χωρικών υδάτων.

Θεωρούμε ότι αυτή η αναγκαία και αποφασιστική καταδίκη, οφείλει να συνοδεύεται από την επιμονή στη θέση ότι η πιο πρόσφορη για τα συμφέροντα της χώρας μας στάση, είναι αυτή που δεν πέφτει στην παγίδα της όξυνσης, αλλά θεωρεί ότι η ειρήνη είναι η προτεραιότητά μας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μακριά από «γκρίζες ζώνες», «casus belli» και νατοϊκές επιδιαιτησίες. Γι' αυτό υποστηρίζουμε την προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, με την προϋπόθεση κάλυψης των προβλεπόμενων κριτηρίων και θεωρούμε ότι η ενταξιακή πορεία μπορεί να αξιοποιηθεί για την αντιμετώπιση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και διαφορών στη βάση του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου.

  • Τι φταίει και μετά τις ευρωεκλογές άνοιξε ο ασκός του Αιόλου της αντιπαράθεσης στον ΣΥΝ και τον ΣΥΡΙΖΑ;

Το αρνητικό αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, σε συνδυασμό με τον τρόπο που το αντιμετωπίσαμε μετεκλογικά στο κόμμα μας, αλλά και στο πλαίσιο του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και τα χρονίζοντα προβλήματα που βγήκαν στην επιφάνεια, είναι οι αιτίες της κρίσης που σήμερα βιώνουμε. Ένα ζήτημα είναι η αποτίμηση του αποτελέσματος. Έγινε με αποκλίνουσες απολυτότητες από τις διάφορες εσωκομματικές πλευρές, χωρίς τον αναγκαίο αναστοχασμό και εμβάθυνση. Χωρίς διάθεση σύνθεσης, αλλά και ουσιαστική αυτοκριτική. Μετά ήλθε η παραίτηση του σ. προέδρου της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέχεια η ανάκλησή της. Βγήκε στην επιφάνεια η κρίση στις σχέσεις των ηγετικών στελεχών Συνασπισμού και ΣΥΡΙΖΑ, οι παρενέργειές της «δυαρχίας». Ταυτόχρονα, στον ΣΥΡΙΖΑ εκδηλώνεται μια πρωτοφανέρωτη επιθετικότητα απέναντι στον Συνασπισμό, κύρια από ορισμένες συνιστώσες. Μια επιθετικότητα απρόκλητη και άδικη. Όλα αυτά συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα. Είμαστε σε πλήρη αναντιστοιχία με την κραυγή των μελών και των φίλων μας: «Βρείτε τα!».

  • Η εικόνα που βγαίνει προς τα έξω για τον Συνασπισμό και για το συμμαχικό σχήμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι απόλυτα αρνητική. Πόσο θα κρατήσει αυτή η κατάσταση; Είναι αναστρέψιμη;

Στη σημερινή κρίσιμη φάση, πρώτη προτεραιότητα είναι το κόμμα μας. Το μικρό, θετικό, συνθετικό βήμα που έγινε στην τελευταία ΚΠΕ πρέπει να ενισχυθεί. Η προωθητική σύνθεση και η πολιτική συνεννόηση στις γραμμές μας είναι μονόδρομος. Η απόφαση της ΚΠΕ, παρά τις όποιες επιφυλάξεις μας, είναι βάση ικανοποιητική για το κρίσιμο προεκλογικό διάστημα. Σ΄αυτό το πλαίσιο να αντιμετωπιστούν και οι εμπλοκές στις ηγετικές αρμοδιότητες. Με συντροφικότητα, σεβασμό σε πρόσωπα, αλλά και έμπρακτη κατανόηση ότι το συλλογικό κάποιες φορές πάει πάνω από το προσωπικό. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, τα πράγματα είναι πιο δύσκολο και σύνθετα. Οφείλουμε να κατανοήσουμε όλοι ότι μια πολιτική συμμαχία όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε κόμμα είναι, ούτε σε ειδικού τύπου κόμμα μπορεί να μετεξελιχθεί.

Ούτε με διολίσθηση. Αυτό αποκλείεται. Χρειαζόμαστε επομένως, ένα κοινό πλαίσιο πολιτικής συμφωνίας και την εφαρμογή του κανόνα της ομοφωνίας και της συναίνεσης. Η ανάγκη για ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών, της συμμετοχής και της αποτελεσματικότητας μπορεί να γίνει με ουσιαστική τήρηση αυτού του πλαισίου. Όλα τα άλλα οδηγούν σε περιπέτειες. Ο πολιτικός χρόνος είναι περιορισμένος. Όλα πρέπει να γίνουν με σύνεση και αποφασιστικότητα. Και μπορούν να γίνουν. Για να αντιστρέψουμε τις αρνητικές εξελίξεις, για να είναι η ανάκαμψη δυνατή και ορατή.

  • Παρ' όλα αυτά, αυτή τη στιγμή παραμένουν ασαφείς οι ρόλοι στα ηγετικά κλιμάκια του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ. Τι πρέπει να γίνει;

Παρά το γεγονός ότι είμαι οπαδός της άποψης ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι στην ουσία τους πολιτικά, δηλαδή προβλήματα πολιτικής φυσιογνωμίας και προοπτικής, δεν αρνούμαι τον ρόλο των προσώπων και τις αντίστοιχες εμπλοκές που προκύπτουν. Οι ρόλοι Τσίπρα και Αλαβάνου σήμερα είναι διακριτοί. Ο πρώτος είναι εκλεγμένος Πρόεδρος του Συνασπισμού, της μεγαλύτερης δηλαδή συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ και ο δεύτερος, πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του συμμαχικού σχήματος. Επαναλαμβάνω ότι απαιτείται να ολοκληρωθεί η συντροφική συζήτηση που ήδη εξελίσσεται. Αδιέξοδα δεν υπάρχουν.

  • Τι δείχνει η απουσία της Ανανεωτικής Πτέρυγας από το Πανελλαδικό Συντονιστικό του ΣΥΡΙΖΑ;

Επιτρέψτε μου να διευκρινίσω ότι η «Ανανεωτική Πτέρυγα» είναι μια τάση του ΣΥΝ, δεν συμμετέχει σε διάφορες διαδικασίες σαν να ήταν κόμμα και επομένως είναι λάθος να εγκαλείται ως απούσα. Υπήρξαν βεβαίως ορισμένες απουσίες στελεχών του Κόμματος, που πρόσκεινται στην Ανανεωτική Πτέρυγα, τα οποία μάλιστα είχαν προταθεί να συμμετέχουν στην αντιπροσωπεία του ΣΥΝ για το Πανελλαδικό Συντονιστικό και να είναι ομιλητές, αλλά λόγοι προσωπικοί (διακοπές, ταξίδια κ.λπ.) δεν τους επέτρεψαν να παρευρεθούν. Να συμπληρώσω, επίσης, ότι στελέχη της Ανανεωτικής Πτέρυγας συμμετείχαμε, με τις απόψεις και τις προτάσεις μας, στις διαδικασίες του Συντονιστικού, στο πλαίσιο της συνολικής παρουσίας του κόμματος.

  • Ανησυχείτε για το ενδεχόμενο διάσπασης του ΣΥΝ, όπως ισχυρίζονται κάποια δημοσιεύματα;

Θεωρώ ότι δεν υπάρχουν πρόσωπα ή συλλογικότητες εντός του ΣΥΝ που θα προχωρούσαν σε μια κατεύθυνση διάσπασης ή αποχώρησης. Στον δημοκρατικό και πολυτασικό Συνασπισμό υπάρχουν ρόλοι και χώρος για όλους και όλες. Δεν περισσεύει κανείς. Φυσικά, δεν ισχυρίζομαι ότι όλα «πάνε ρολόι». Η ενότητα μέσα στη διαφορετικότητα είναι άνθος ευαίσθητο και πρέπει συνεχώς να το φροντίζουμε, όλοι μας. Γι' αυτό, σ΄ αυτήν τη φάση, απαιτούνται από τη μια πλευρά λιγότερες τασικές εμμονές και περιχαρακώσεις και, από την άλλη, περισσότερη ευαισθησία για απόψεις που μπορεί να είναι μειοψηφικές, όμως εκφράζουν τη δική τους ανεκτίμητη για όλους αλήθεια τους.

  • Υπάρχουν πληροφορίες για τη δημιουργία νέας τάσης με τη συμμετοχή στελεχών που προέρχονται από την Ανανεωτική Πτέρυγα και διαφωνούν με τις επιλογές της.

Ο χώρος μας και το κόμμα μας δεν έχει σήμερα ανάγκη από μια ακόμα τάση. Αν κάτι είναι αναγκαίο, σ΄ αυτήν τη φάση, είναι να κατανοήσουν οι ηγεσίες όλων των τασικών μορφωμάτων ότι περισσεύει στη λειτουργία τους η περιχαράκωση, η αυταρέσκεια, η αδυναμία πνευματικής παραγωγής. Τούτες τις δύσκολες ώρες χρειαζόμαστε λιγότερο τασικές - και προσωπικές - βεβαιότητες και απολυτότητες και περισσότερη διαλεκτική σύνθεση και κοινή πορεία.

Σχετικά με τη κλιμακούμενη ένταση στο Αιγαίο, με ευθύνη της Τουρκίας

Δήλωση του Γιάννη Μπαλάφα, υπεύθυνου Εξωτερικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων του ΣΥΝ

Οι νέες εντάσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με αιχμές τις επαναλαμβανόμενες απαράδεκτες υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροπλάνων πάνω από ελληνικά νησιά, καθώς και τις προωθούμενες από την Τουρκία έρευνες εντοπισμού πετρελαίου και φυσικού αερίου εκτός των τουρκικών χωρικών υδάτων, συνοδεύτηκαν για άλλη μια φορά από το στερεότυπο στη στάση κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Από τη μια πλευρά η ελληνική κυβέρνηση κινείται χωρίς ενεργητικές πρωτοβουλίες για την αναζήτηση λύσεων μέσω διαλόγου στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και χωρίς να αξιοποιεί το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ έχουμε συνεχείς και εκ του ασφαλούς προτροπές για πιο «σκληρή» στάση της Αθήνας και για μπλοκάρισμα στις διαδικασίες της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην Ε.Ε.

Από την πλευρά του ΣΥΝ, θεωρούμε ότι η αναγκαία καταδίκη των προκλητικών ενεργειών της Άγκυρας, οφείλει να συνοδεύεται από την επιμονή στη θέση ότι η πιο πρόσφορη για τα εθνικά μας συμφέροντα στάση είναι αυτή που δεν πέφτει στην παγίδα της όξυνσης, αλλά θεωρεί ότι η ειρήνη είναι η προτεραιότητά μας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μακριά από «γκρίζες ζώνες» και casus belli.

Η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας δεν προσφέρεται για επίδειξη «αδιαλλαξίας» και «ανένδοτης» στάσης. Αντίθετα, μπορεί να αξιοποιηθεί για την αντιμετώπιση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και διαφορών στη βάση του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου.

Για τις ελληνοτουκικές σχέσεις και το Κυπριακό

Συνέντευξη στο ραδιοφωνικό σταθμό «ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ 105,5»

  • Κουβεντιάζαμε προηγουμένως την Έκθεση που κάνει το Ίδρυμα Κ. Καραμανλής, την γιορτή που θα κάνει η Προεδρεία της Δημοκρατίας για την επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας, το Κυπριακό και 35 χρόνια μετά εξακολουθούν τα προβλήματα να είναι περίπου, όπως θα τα περιέγραφε κανείς στη δεκαετία ’70 και του ’80, ίσως λίγο χειρότερα, εξακολουθούν να υπάρχουν ζητήματα με την Τουρκία και αναπτύσσεται μια όξυνση, πραγματική ή τεχνητή, εσείς θα μας το διευκρινίσετε και υπάρχει ένας διάλογος για το πώς θα πρέπει να χειριστούμε τα θέματα με την Τουρκία. Πώς τα βλέπετε;

Η γνώμη μου είναι ότι το προνομιακό έδαφος, η προνομιακή διαδικασία, το προνομιακό τερέν για την αντιμετώπιση των υπαρκτών προβλημάτων, δυσκολιών με την Τουρκία, δεν είναι η πλειοδοσία στην όξυνση. Δεν είναι το προνομιακό, για εμάς, έδαφος αυτό. Κάνει παραβάσεις, παραβιάσεις, προκλήσεις η τουρκική αεροπορία; Είναι προκλητική στα ζητήματα της οικονομικής ζώνης της Κύπρου και γενικότερα στις έρευνες για φυσικό αέριο, πετρέλαιο η Τουρκία και πιο συγκεκριμένα κύκλοι της Τουρκίας οι οποίοι έχουν το πάνω χέρι σ’ αυτούς του τομείς; Προφανώς,είναι. Ποιός είναι ο τρόπος αντιμετώπισης, να μιζάρεις στην όξυνση; Δηλ τι πιστεύει κανείς, ότι απαντώντας στην όξυνση, φτάνοντας ενδεχομένως και σ’ ένα θερμό επεισόδιο αυτό είναι καλό για τη χώρα; Δεν είναι το ατού μας η πλειοδοσία στην όξυνση. Το ατού της χώρας μας, εξαιτίας της ιστορίας μας, του λαού μας, του μεγέθους μας, με όλα τα στοιχεία συνεκτιμώμενα, είναι η επιδίωξη, με επιμονή, με σταθερότητα και χωρίς να εθελοτυφλούμε φυσικά, για λύσεις μέσα από ειρηνική αντιμετώπιση, μέσα από τον διάλογο, με την προσφυγή στο Διεθνές Δίκαιο, στο Δίκαιο της Θάλασσας κλπ.

  • Να κάνω τον συνήγορο του διαβόλου. Ο άλλος, σου λέει, ότι την όξυνση, ας σου πούμε, το να πιέσω την Τουρκία με μοχλό της ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Την όξυνση δεν την θες για να πιέσεις την κατάσταση, αλλά για να φτάσεις σ’ ένα σημείο συνεννόησης, πρέπει να είσαι το ίδιο αποφασισμένος και πιεστικός όπως είναι και ο αντίπαλός σου.

Κανείς δεν λέει ούτε να τα δώσουμε όλα, ούτε να χαρακτηριστούμε ως αφελείς. Συμφωνώ απολύτως με την στάση της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας, του Προέδρου Χριστόφια και του ΑΚΕΛ. Συμφωνώ με τη στάση τους στο ζήτημα της αντιμετώπισης των διαφορών με την Τουρκία. Δηλ., αν η Κυπριακή κυβέρνηση θέτει ζήτημα για το θέμα της ενέργειας στις συζητήσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε,, αυτόν τον φάκελο, δεν θα τον ανοίξει, δεν θα τον συζητήσει η Ε.Ε, αν δεν εφαρμόσει η Τουρκία τις ήδη ειλημμένες αποφάσεις. Σ’ αυτό συμφωνώ, δεν πρόκειται επ’ αυτού. Εκεί που διαφωνώ είναι να πέσουμε στην παγίδα της όξυνσης. Στο να μην ανοίξει το ενεργειακό ,προφανώς συμφωνώ.

  • Διάβασα μια ανακοίνωση δική σας όπου αναφέρεται το θέμα της Χάγης. Λέει για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ότι από τη μια πλευρά η κυβέρνηση κινείται χωρίς ενεργητικές πρωτοβουλίες για την αναζήτηση λύσεων μέσω διαλόγου στη βάση του διεθνούς δικαίου και χωρίς να αξιοποιηθεί το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Αυτό το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το ακούω είκοσι χρόνια αλλά απ’ ότι φαίνεται είναι μόνο ο ΣΥΝ που το λέει.

Δεν το λέει μόνο ο ΣΥΝ. Στα λόγια μπορεί να το λένε και άλλοι. Κατά τη γνώμη μου, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν κάνουν το καλύτερο δυνατό όλα αυτά τα χρόνια. Πολλές φορές ακολουθούν μια υποχωρητική γραμμή που φτάνει στα όρια μιας «χαζοχαρούμενης» θεώρησης και μετά περνάνε σε μια πρακτική φραστικής όξυνσης και αυτή η αντιφατικότητα είναι το χειρότερο. Δηλ να πεις ότι έχουμε διαφορές με την Τουρκία και σύμφωνα με τις κατατεθειμένες απόψεις, αυτές εντοπίζονται στο ζήτημα της υφαλοκρηπίδας. Πώς θα λυθεί; Και διάλογο κάνουμε και συζήτηση κάνουμε και το παραπέμπουμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης διότι είναι δεδομένη η διαφορά. Οι κυβερνήσεις δεν λύνουν προβλήματα, ούτε προχωρούν με αποφασιστικότητα και σύνεση στην αντιμετώπισή τους. Και ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η υπόθεση της υφαλοκρηπίδας. Δεν σημαίνει ότι αν παραπέμψεις ένα τέτοιο ζήτημα θα το χάσεις, ούτε σημαίνει ότι εξ ορισμού θεωρείς ότι έχεις άδικο, διότι ένα τέτοιο θέμα υφίσταται. Μην κοροϊδευόμαστε.

- Αυτό που έχω δει τα τελευταία χρόνια να διαπραγματεύονται οι ελληνικές κυβερνήσεις ή να λένε ότι διαπραγματεύονται και να προσπαθούν να δεσμεύσουν και τον διεθνή παράγοντα δεν είναι τα ζητήματα του Αιγαίου, τα ενεργειακά. Βάζουν μπροστά τη Χάλκη.

Δεν χωράει αμφιβολία ότι από την πλευρά της τουρκικής ηγεσίας, με τις όποιες εκφάνσεις της και μεταλλαγές τα τελευταία χρόνια, έχουμε να κάνουμε μ’ ένα συνομιλητή δύσκολο, με έναν γείτονα επιθετικό. Παρ’ όλα αυτά, η υπόθεση των ελληνοτουρκικών διαφορών μπορεί να προωθείται με συνομιλίες και διάλογο. Υπάρχει μια αντιπαλότητα που εναλλάσσεται με φιλικές αμοιβαία κινήσεις. Με την έννοια αυτή, η Χάλκη και οι σχέσεις με το Πατριαρχείο, είναι πλευρές που δεν είναι οι πρώτες ή οι δεύτερες, αλλά εντάσσονται και αυτές μέσα σ’ ένα πλέγμα καλής θέλησης, ενός δρομολογίου επίλυσης προβλημάτων.

  • Εάν πάμε στο Δικαστήριο της Χάγης υπάρχει περίπτωση να χάσουμε κάτι; Να δικαιωθεί η Τουρκία σε ζητήματα βραχονησίδων κλπ;

Πιστεύω ότι εμείς δεν θα χάσουμε από αυτό, αλλά δεν μπορώ να το προεξοφλήσω απολύτως. Σε κάποια ρύθμιση η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης ίσως να μην δικαιώνει απόλυτα την άποψη της Ελλάδας. Μπορεί να συμβεί αυτό, αλλά είναι προτιμότερο να λυθεί το πρόβλημα και να τελειώσει αυτή η ιστορία της συνεχούς όξυνσης, με τεράστιες οικονομικές επιβαρύνσεις, με κινδύνους για ανθρώπινες ζωές.

  • Η άποψη ότι θα πρέπει η τουρκική επιθετικότητα να συνδεθεί απολύτως με τις διαπραγματεύσεις ένταξης έχει εκφραστεί και από στελέχη της Αριστεράς. Συμφωνείτε σ’ αυτό;

Προφανώς όχι. Να το πω έτσι ευθέως. Και από συζητήσεις που έκανα με συντρόφους που τοποθετήθηκαν τελευταία, μου διευκρίνισαν πώς δεν εννοούσαν τη γενική ενταξιακή διαδικασία, εννοούσαν το ενεργειακό, τον φάκελο όπως το βάζει και ο Δ. Χριστόφιας κλπ. Για εμάς, να είναι η Ελλάδα αυτή που θα εμποδίσει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας είναι λάθος. Γιατί όπως μου είπε και κάποιος εκ των συντρόφων που τοποθετήθηκαν για την ενταξιακή πορεία, είναι προφανές ότι είναι δικαίωμα της Τουρκίας να θέλει να ενταχθεί στην Ε.Ε. Βλέπετε και την στάση του Δ. Χριστόφια και της Κυπριακής Κυβέρνησης πάνω στο ζήτημα αυτό. Παρ’ όλο που υφίστανται τα πάνδεινα, ας μου επιτραπεί η έκφραση, από την τουρκική επιθετικότητα και προκλητικότητα, με πόση σύνεση αντιμετωπίζουν τα ζητήματα. Δεν νομίζω ότι χάνουν. Παρ’ όλο που είναι πολύ δύσκολη η επιτυχία ως προς τους στόχους που έχουν βάλει, δεν νομίζω ότι ο Δ. Χριστόφιας και η κυπριακή κυβέρνηση χάνουν από τις διαπραγματεύσεις.

  • Και τα αδερφά κόμματα στην Τουρκία τι λένε;

Στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι υπέρ του να στηριχθεί με όλες τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις, η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Διότι θεωρούν ότι αυτή η πορεία, με τις όσες δυσκολίες και κριτικές, είναι μια υπόθεση που σε μείζονα ζητήματα, που είναι ακόμη άλυτα στην Τουρκία, όπως ο εκδημοκρατισμός, η ανοχή, ο σεβασμός δικαιωμάτων, μειονοτήτων κλπ, μόνο ευεργετικά μπορεί να λειτουργήσει.